Özel Eğitim Gereksinimlerde İnce Motor Becerileri

Özel eğitim gereksinimi olan bireylerde eğitimin amacı, bireyde bulunan gizil gücü ortaya çıkarmak ve yeteneklerini en üst düzeyde gelişmesine yardım etmektir (Demirci ve  Demirci Topbaş, 2016).

Motor gelişim, fizyolojik ve biyolojik değişimler doğrultusunda hareket becerilerini içermesinin yanı sıra diğer gelişim alanları ile de etkileşim içerisindedir (Haywood ve Getchell, 2005). Özel gereksinimi olan bireylerin serebralpalsi, down sendromu vb. kromozomal hastalıklardan dolayı fizyolojik eksiklikler yaşadığı görülmektedir.

Çocuklar çevrelerini hareket ederek ve nesneleri ellerine alarak keşfederler. Çocuğun çevresinde bulunan bir nesneyi eline alıp tutarak inceleyebilmesi için ince motor becerilerinin gelişmesi gerekmektedir. İnce motor becerisi, bedeni küçük kas becerileri için kullanmaktır. Kas gelişimi;

GENELDEN                      ÖZELE

BÜYÜK KAS                      KÜÇÜK KAS

doğrudur. Önce omuz hareketleri ile başlayan el hareketleri zamanla parmaklara kadar özelleşir. Eğer çocuğun omuz kasları gelişmemişse, ince motor hareketlerde zorlanır. Kas gelişimindeki özelden genele geçiş, el becerileri için de geçerlidir. İnce motor beceriler yalnızca küçük kasları kontrol etmek için değil, aynı zamanda el-göz koordinasyonu demektir.

İnce motor becerilerdeki zayıflık,

{C}·         {C}Çocuğun yemek yemesini,

{C}·         {C}Kitap sayfasını çevirmesini,

{C}·         {C}Giyinip soyunmasını dolayısıyla öz bakım becerilerini etkilemektedir.

Sağlıklı ve normal gelişim aşamalarını izleyen çocuklarda olduğu gibi çocuğun motor gelişim düzeyi bilinmeli, çocuğa tüm gelişim alanlarını destekleyebilecek fiziksel aktiviteler sunulmalı ve hareket etmelerine imkân sağlayacak ortamlar yaratılmalıdır. Normal bireylerde ince motor becerilerin gelişimi şu şekilde gerçekleşmektedir:

{C}·        {C}El İle Kavramak: İnce motor becerilerinin ilk basamağı da diyebileceğimiz, el ile kavramak, gelişigüzel tutmak olarak da ifade edilebilir. Büyük puzzle parçalarını tutup yerleştirmek, tombul boya kalemleri ile boyamak ve parmak boyası kullanmak. Adından da anlaşılacağı üzere, el ayası ile kavramak, nesneyi avuç içine yerleştirmek ve parmakları kapatarak yapılan bir küçük motor becerisidir.

{C}·        {C}Kıskaç Gibi Kavramak: Çocukların parmak kasları ve parmak kontrolü geliştikçe, küçük nesneleri rahatlıkla kıskaç gibi kavrayabilirler ve işaret ve başparmağı ile içeri alabilirler. Kil ve hamur ile oynamak, ipe boncuk dizmek bu beceriyi geliştirebilen faaliyetlerdir.

{C}·        {C}El-göz koordinasyonu:El-göz koordinasyonunun gelişmesi, parmak ve el kaslarının koordinasyonu ve kontrolü, dikkatin görsel olarak parmak ve ele odaklanması ve elin tuttuğu ve kavradığı nesneye odaklanması olarak söylenebilir.

Tablo 1: İnce Motor Becerilerinin Dönemlere Göre Gelişimi

Kurumumuzda, ince motor becerileri modülü ile gelen öğrencilerimiz öncelikle alanında uzman fizyoterapistlerimiz ve öğretmenlerimiz tarafından ayrı ayrı değerlendirmeye alınmaktadır. Fizyoterapistimiz ve öğretmenimiz değerlendirme sonunda birlikte görüşerek öğrenci ile nasıl çalışacaklarına karar vermektedir. Bireysel farklılıklar göz önünde bulundurularak, bireye özel çalışma programı hazırlanmaktadır. İnce motor becerilerinin gelişimi için temelden başlayarak; el ile kavrama, kıskaç gibi kavrama ve el-göz koordinasyonuna yönelik etkinlikler yapılmaktadır. Boyama, Puzzle yapma, tak-çıkar materyalleri, nesneleri yerleştirme, ipe boncuk dizme, helezon materyaller, vb. etkinlikler ince motor becerilerini geliştirmeye yönelik yapılan etkinliklerimizden bazılarıdır.